رای شماره 903 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال قید داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه

  رأی شماره‌903 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع «ابطال قید «داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه» مصرح در بند 7 صورت جلسه کمیته استانی بیمه بیکاری، موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار ]تعاون، کار و رفاه اجتماعی[ و سازمان تأمین اجتماعی به شماره 59893 ـ 10/4/1389»

شماره هـ/90/923                                                                       26/5/1393

تاریخ دادنامه : 13/5/1393        شماره دادنامه: 903     کلاسه پرونده : 90/923

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی : خانم فرخ زینلی

موضوع شکایت و خواسته : ابطال صورت جلسه کمیته استانی بیمه بیکاری، موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار [تعاون، کار و رفاه اجتماعی] و سازمان تأمین اجتماعی به شماره 59893 ـ10/4/1389

گردش کار : خانم فرخ زینلی به موجب دادخواستی ابطال صورت جلسه کمیته استانی بیمه بیکاری موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار [تعاون، کار و رفاه اجتماعی] و سازمان تأمین اجتماعی به شماره 59893-10/4/1389 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

« احتراماً، به استحضار می‌رساند اینجانب فرخ زینلی با مشخصات سطر شاکی از تاریخ 1/12/1388 تا 31/1/1390در گاوداری کاظم برونوی در روستای پساوه در 30 کیلومتری شهرستان تایباد کارگر بوده‌ام که در تاریخ 31/1/1390از کارم اخراج شده‌ام و تقاضای بـنده برای بازگشـت به کار بی‌نتیجه ماند و آمادگی خود را برای کار نیز ضمن شکایت به واحد کار و امور اجتماعی تایباد اعلام کردم و دادخواستی به خواسته بازگشت به کار و بن کارگری و حق اولاد و حق بیمه در نهایت برای مقرری بیکاری کردم که دادنامه 15ـ90ـ 30/3/1390 شعبه 1102 هیأت تشخیص اداره کار تایباد صادر شد که به همه خواسته‌هایم اشاره نکرده بود و بنده برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری نیز معرفی نشدم و هر چه اعتراض کردم رسیدگی نشد، النهایه بعد از صدور دادنامه سابقه کارم از اداره تأمین اجتماعی تایباد استعلام شد که طبق نامه شماره 17360/ف و 17465/ف ـ 30/6/1390 تأمین اجتماعی تایباد 395 روز سابقه‌ام را تأیید کرده ولی به بهانه این که طبق تفاهم‌نامه 59893 ـ 10/4/1389 وزارت کار و تأمین اجتماعی در کمیته استانی خراسان رضوی که به امضای مدیران کل دو اداره فوق رسیده که نسخه‌ای از کپی تفاهم‌نامه را علی‌رغم این که تقاضای تصدیق کردم برابر اصل نکرده‌اند و با مشقت گرفتم و تقدیم می‌کنم در تاریخ 14/7/1390 اداره تأمین اجتماعی تایباد به من گفتند شما چون در آخرین کارگاه کمتر از یک سال سابقه بیمه دارید نمی‌توانید بیمه بیکاری بگیرید و تقاضای نظریه مکتوب از ادارات فوق کردم که گفتند این رأی اعلامی است و از دادن نظریه مکتوب امتناع کردند و حتی از پذیرفتن هر نامه اعتراضی و غیره امتناع می‌کردند و حتی در جواب تقاضای من که نسخه‌ای تفاهم‌نامه را خواستم فرمودند که قابلیت رسیدگی در دیوان عدالت اداری را ندارد و گرفتن نسخه اصلی تفاهم‌نامه از ید من خارج است حال تقاضای رسیدگی به خواسته هایم را برابر سطر خواسته بابت ابطال تفاهم‌نامه و برقراری بیمه بیکاری طبق ماده 7 قانون بیمه بیکاری و رأی وحدت رویه 79/131ـ 1/8/1380 و سایر قوانین جهت احقاق حق دارم ضمناً در روزنامه خراسان 10/7/1390 عین این موضوع در یکی از استانهای شمالی چاپ شده بود که ظاهراً قوه قضاییه مشکلات آن استان راحل کرده و فکر می‌کنم در همه استانها این مشکل باشد و اداره کار به جای دفاع از حقوق کارگر از تأمین اجتماعی دفاع می‌کند. خواهشمند است به داد ما کارگران زحمت‌کش برسید. »

متن صورت جلسه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است:

«7ـ با توجه به دستورالعملهای صادر شده بررسی مبحث بیکاری کارگران قراردادی فقط در کمیته های دو نفره و افراد شاغل در کارگاههای دائمی پس از طرح دادخواست در مراجع حل اختلاف و در صورت عدم بازگشت به کار وفق قانون بیمه بیکاری در کمیته دو نفره مطرح گردد. ضمناً در صورت صدور آرای شورای سازش وفق مقررات تفاهم‌نامه مشترک بیمه بیکاری (داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه) اقدام گردد. »

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی به موجب لایحه شماره 2649/7691ـ 8/7/1391 اعلام کرده است که:

« عطف به اخطاریه مورخ 13/2/1391 صادر شده در پرونده کلاسه هـ ع/90/924 و پیرو اعـتراض اولیه شماره 777/7100ـ 6/3/1391 موضوع دعوای خانم فرخ زینلی به خواسته ابطال صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی به شماره 59893 ـ 10/4/1389، مستدعی است مقرر فرمایید با عنایت به دفاعیات ذیل نسبت به رد شکایت مذکور در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اقدام لازم مبذول شود.

الف: شرح شکایت و خواسته شاکی:

خواسته شاکی مطابق آنچه که در شرح شکواییه اعلام کرده است لغو بند 7 صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی با موضوع بیمه بیکاری می‌باشد. نامبرده مدعی است که بند یادشده برخلاف مواد 7 و 6 قانون بیمه بیکاری بوده و با آن مبانیت دارد. لذا تقاضای لغو آن را دارد. در حالی که ادعا و استنتاج شاکی بنا به دلایل ذیل فاقد وجاهت قانونی بوده محکوم به رد است.

ب: ایراد شکلی

نظر به این که بند هفتم صورت جلسه معترضٌ‌عنه در راستای تفاهم‌نامه بین وزارت کار و تأمین اجتماعی تنظیم شده است و تفاهم‌نامه مزبور نیز قبلاً در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورد رسیدگی قرار گرفته و به موجب دادنامه‌های شماره 164ـ 20/3/1387 و شماره 494ـ 25/6/1387 تفاهم‌نامه مذکور مورد تأیید قرارگرفته است. بنابراین موضوع از اعتبار قضیه محکوم بها برخوردار بوده و مطابق ماده 39 قانون ندارد و از این حیث خواسته شاکی قابل رد است.

ج: دفاعیات:

1ـ ماده 2 قانون بیمه بیکاری مصوب 6/6/1369 مقرر داشته «بیکار از نظر این قانون بیمه شده است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد و ...» طبق مفاد ماده مذکور بیمه شده بیکار به کسی اطلاق می‌شود که بدون میل و اراده بیکار شده تا مشمول حمایتهای مقرر در این قانون قرار گیرد. بنابراین کارگران دارای قرارداد معین و افراد شاغل در کارهای با ماهیت غیر دائم و فصلی به دلیل این که در هنگام عقد قرارداد با علم و اطلاع از مدت قرارداد تا انتهای قرارداد را پیش‌بینی کرده‌اند بنابراین آنان از مصادیق بیکاری بدون میل و اراده تلقی نشده و از موضوع قانون مزبور خارج می باشند. در این راستا مفاد آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 8 ـ 16/1/1383 و 97ـ 4/3/1382 کاملاً مؤید مطالب فوق است.

2 ـ شاکی مدعی است که تفاهم‌نامه معترضٌ‌عنه مغایر مواد 7 و 6 قانون بیمه بیکاری مصوب 6/5/1369 تنظیم شده است. در حالی که استنباط شاکی از مغایرت مزبور به دلایل ذیل صحیح نیست زیرا:

با عنایت به تأیید آراء یاد شده هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و افزایش روز افزون قراردادهای موقت و این که عملاً اکثر قراردادهای حاکم بر روابط کار را قراردادهای موقت تشکیل می‌دهند و کارفرمایان نیز در جهت فرار از مقررات حمایتی کار و تأمین اجتماعی تمایل به تنظیم قرارداد موقت دارند. لذا سازمان تأمین اجتماعی به منظور حمایت از کارگران موصوف علی‌رغم قانون مزبور و آراء صادر شده از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری یاد شده، موافقت کرد با توجه به محدودیت بیمه بیکاری آن دسته از کارگران شاغل در فعالیتهای با ماهیت دائم که قرارداد آنها موقت است در صورت داشتن یک سال سابقه در آخرین کارگاه از تسهیلات قانون بیمه بیکاری بهره مند گردند. که این امر جنبه ارفاقی داشته و در جهت حمایت از کارگران موصوف بوده که به تفاهم‌نامه بین دو دستگاه مجری قانون (ماده 11 قانون بیمه بیکاری) منتهی شده است.

بند 7 تفاهم‌نامه معترضٌ‌عنه با توجه به مراتب یاد شده و به منظور تشخیص و شناسایی کار با ماهیت دائم از غیردائم تبیین شده است.

با این توضیح که در صورت شاغل بودن کارگر در فعالیت با ماهیت دائم چنانچه وی در پایان قرارداد مدت معین بیکار شود، علی رغم موقت بودن قرارداد از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند خواهد شد و این موضوع نافی مواد 6 و 7 قانون بیمه بیکاری نیست.

زیرا داشتن حداقل یک سال سابقه کار یا یک بار تمدید قرارداد موقت، از معیارهای تشخیص کار با ماهیت دائم است. تا در صورت بیکار شدن کارگران موصوف درپایان قرارداد بتوانند مشمول دریافت مقرری بیکاری قرار گیرند و دیگر آثار خاصی بر آن مترتب نمی‌باشد. با عنایت به مراتب فوق مشخص می شود که شرط مدت پرداخت حق بیمه مقرر در بند الف ماده 6 قانون بیمه بیکاری (6 ماه سابقه) با سابقه کار مندرج در بند 7 تفاهم‌نامه (یک سال صرفاً جهت تشخیص دائمی بودن کار) با یکدیگر متفاوت بوده و محدودیتی از این حیث که بند 7 تفاهم‌نامه، سابقه پرداخت حق بیمه مقرره قانونی را افزایش داده متصور نبوده و حداقل سابقه کار مقرر در بند 7 تفاهم‌نامه صرفاً معیاری برای تشخیص نوع کار با ماهیت دائم از غیر دائم می باشد و از این حیث ایراد شاکی فاقد وجاهت قانونی است. ضمناً اضافه می‌نماید چنانچه بیمه شده با هر نوع قراردادی اعم از موقت و فصلی و... در اثناء کار اخراج شده و اداره نیز کار آن را تأیید نماید مشمول مقررات بیمه بیکاری قرار می‌گیرد.

با عنایت به مراتب فوق، وضع تفاهم‌نامه توسط دو دستگاه مجری قانون بیمه بیکاری نه تنها سبب محدود کردن دامنه شمول قانون نشده، بلکه سبب گسترش دایره شمول قانون بیمه بیکاری به کارگرانی شده که دارای قرارداد موقت (با ماهیت دائم کار) بوده و طبق آراء وحدت رویه شماره 97ـ4/3/1382 و شماره 8 ـ16/1/1383 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مستحق دریافت مقرری مزبور نمی‌باشد و از این حیث اقدام خلاف قانونی از جانب سازمان صورت نگرفته است. همچنین با عنایت به این که بند 7 صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، بیمه بیکاری موضوع تفاهم‌نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی در راستای تفاهم‌نامه بین وزارت کار و تأمین اجتماعی تنظیم شده و تفاهم‌نامه مزبور نیز قبلاً مورد اعتراض قرار گرفته و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره 164ـ 20/3/1387 وشماره 494ـ 25/6/1387 آن را مورد تأیید قرار داده است. لذا تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروح مورد استدعاست . »     

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی به موجب لایحه شماره 47802ـ 25/3/1391 توضیح داده است که:

« احتراماً، در خصوص شکایت خانم فرخ زینلی به طرفیت این اداره کل به استحضار می رساند طبق سوابق موجود در پرونده مشارالیه از تاریخ 1/12/1388 تا 2/1/1390 در گاوداری آقای کاظم برونوی مشغول به کار بوده است. وی در تاریخ 7/3/1390 تقاضای بیمه کرده و اعلام داشته از تاریخ 15/2/1390 اخراج شده است. طبق بررسی پرونده شکایت نامبرده مدت زمان احراز رابطه کاری با احتساب مرخصی دوران بارداری وی از تاریخ 1/12/1388 تا 2/1/1390 به اثبات رسیده است و نسبت به آن اعتراضی نداشته است در صورتی‌که خود مدعی بوده تا تاریخ 15/2/1390 کار کرده است. در خصوص درخواست بیمه بیکاری موضوع در هیأت بررسی کنندگان بیمه بیکاری مطرح شده به علت این که نامبرده دارای شرایط برقراری بیمه بیکاری نبوده و فاقد سابقه لازم بوده با برقراری بیمه بیکاری وی مخالفت شده است. لذا مراتب جهت استحضار آن مقام قضایی اعلام می‌شود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می کند.

رأی هیأت عمومی

مطابق بند الف ماده 6 قانون بیمه بیکاری مصوب سال 1369، شرط استحقاق بیمه شده بیکار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، داشتن سابقه پرداخت حق بیمه به مدت 6 ماه قبل از بیکار شدن تعیین شده است. نظر به اینکه در بند 7 تفاهم‌نامه مورد اعتراض، داشـتن یک سال سـابقه مستمر در آخرین کارگاه به عنوان شرط لازم برای استحقاق به دریافت مقرری بیمه بیکاری تعیین شده است، مغایر حکم قانون صدرالذکر است و قید مذکور به استناد بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضائی دیوان عدالت اداری ـ علی مبشری