سهم تلویزیون از تبلیغ کالاهای غیر استاندارد

چندی پیش عضو هیات نظارت برعملکرد صدا و سیما، تبلیغ برخی محصولات در این رسانه را غیراستاندارد وغیرقانونی عنوان کرد؛ البته این نخستین بار نیست که یک محصول و کالا پس از تبلیغ از رسانه ملی غیربهداشتی و یا غیر استاندارد خوانده می‌شود. بهمن ماه سال گذشته نیز معاون سازمان غذا و دارو، آثار تبلیغی یک محصول بهداشتی و آرایشی را کذب و نادرست خوانده بود. اما در این میان آنچه مورد غفلت قرار گرفته، سهم مصرف‎کننده از خسارت‎های ناشی از مصرف کالاهایی است که از طریق رسانه ملی تبلیغ شده است؛ به عبارت دیگر مسئول پرداخت خسارات به مصرف کننده کیست؟

  دعوای منجر به خسارت باید اثبات شود

یک قاضی دادگستری در این خصوص به «حمایت» گفت: هر دعوایی که منجر به خسارت و جبران شود باید از سوی مدعی و شخص خواهان شکایت، اثبات شود.  فریبرز مردانی، رییس شعبه 34 دادگاه حقوقی تهران با بیان مثالی درباره جبران خسارت ادامه داد: به‌طور مثال فردی که از اتومبیل استفاده می‌کند باید طبق آیین‏نامه راهنمایی‎‏و رانندگی عمل کند تا خسارتی به شخص یا شی وارد نکند اما اگر بر خلاف این آیین‏نامه کاری انجام داد که منجر به خسارت شد باید آن را جبران کند.

وی در مورد تبلیغات تلویزیونی برخی محصولات هم تصریح کرد: هر کالایی که از صدا و سیما تبلیغ شود، بعد از مرحله انتشار از سوی شورای نظارت بر تبلیغات سیما، بررسی خواهد شد و در صورت تخلف از ادامه انتشار آن جلوگیری می‌شود.  مردانی اضافه کرد: در صورتی که محصول تبلیغ شده از صدا و سیما خسارتی به مصرف کننده وارد کرده باشد، صدا وسیما مکلف به جبران خسارت آن نیست بلکه شرکت تولیدکننده آن محصول باید جبران خسارت کند.  رییس شعبه 34 دادگاه حقوقی تهران در خصوص نقش شورای نظارتی هم بیان کرد:‌ این شورا مسایل مربوط به کالا و محصول غیراستاندارد و غیرقانونی را از نظر بهداشتی و غذایی بررسی می‌کند و اگر مخالف با مسایل فرهنگی، دینی، سلامتی و بهداشتی مردم باشد به شرکت تولیدکننده تذکر داده و صدا و سیما را ملزم به توقف تبلیغ آن کالا می‌کند.  وی تاکید کرد: از منظر انضباطی، شورای نظارت بر تبلیغات در رسانه ملی فقط می‌تواند با مشاهده میزان خسارت‌های وارده به عموم افراد، جریمه‌ای را برای مسئولان انتشار یک آگهی یا تبلیغ در نظر بگیرد اما خسارت اصلی را صاحب کالا یا شرکت تولید‌کننده باید بپردازد.

  درصدی از خسارت‌ها سهم صدا و سیماست

در حالی که این کارشناس قضایی تولیدکننده کالا را مقصر اصلی در بروز خسارت‌های ناشی از مصرف یک کالای غیراستاندارد می‌داند، دادستان عمومی و انقلاب اصفهان معتقد است با نهایی شدن بررسی تبلیغ یک محصول غیرقانونی، درصدهای مختلفی از جبران خسارت به گزینه‌های توزیع‌کننده و صدا و سیما مرتبط می‌شود.

محمدرضا حبیبی در گفت‌وگو با «حمایت» رسیدگی به تبلیغات کالای غیراستاندارد را در چارچوب وظایف و صلاحیت تعزیرات عنوان و تصریح کرد: این موضوع جزایی است و باید در دادسرا به آن رسیدگی شود. وی مراحل شکایت یک مدعی از یک کالای نامرغوب را که از رسانه ملی پخش شده مانند مراحل دیگر شکایت‌ها دانست و گفت: شاکی ابتدا با تنظیم دادخواست، از نوع کالای نامرغوب شکایت می‌کند؛ در این دادخواست ممکن است فرد از کالایی که از صدا و سیما تبلیغ شده هم یاد کند که به نوعی پای این رسانه ملی به میان می‌آید.  حبیبی ادامه داد: در صورتی که کارشناس بررسی این پرونده تشخیص دهد که برای مثال کالای بهداشتی مورد تایید وزارت بهداشت نبوده، تولیدکننده و توزیع‌کننده، هردو تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.

دادستان عمومی و انقلاب اصفهان یادآورشد: فرد شاکی می‌تواند علاوه بر مراجعه به تعزیرات و درخواست برخورد با شرکت تولید‌کننده،  اعاده خسارت کند که با نظر کارشناسی، ممکن است پرداخت درصدی از خسارت ناشی از مصرف این کالای نامناسب  مشمول صدا و سیما شود و مسئولان اداره تبلیغات این رسانه ملی ملزم به پرداخت آن ‌شوند.  وی ادامه داد: البته با توجه به اینکه حجم وسیعی از تبلیغات در رسانه ملی وجود دارد، برای کیفیت و تایید صلاحیت یک کالا پیگیری انجام نمی‌شود که این موضوع می‌تواند یکی از زمینه‌های مشکل‌ساز برای تبلیغات کالای غیراستاندارد به شمار رود.

  انتقاد عضو هیات نظارت بر صدا و سیما

اما یک عضو هیات نظارت بر عملکرد صدا و سیما درباره موضوع تبلیغات کالاها با وجود فعالیت و نظارت کمیته‎ نظارت بر تبلیغات در این رسانه ملی هم گفت: به طور حتم تبلیغات در صدا و سیما باید بر اساس استانداردهای تعریف شده صورت گیرد و بر اساس آن باید از دستگاه‌های مربوطه مجوز لازم اخذ شود تا امکان تبلیغ در رسانه ملی مهیا شود.

سیدرمضان شجاعی‏کیاسری در گفت‌وگو با «حمایت»‌ ادامه داد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت، معدن و تجارت از جمله سازمان‌هایی هستند که تبلیغ محصولات در صدا و سیما نیاز به اخذ مجوز و تاییدیه آنها دارد.  وی با بیان اینکه صدا و سیما نمی‌تواند به تنهایی اقدام به صدور مجوز کند، تصریح کرد: در صورت بروز آثار سوء بر مصرف کننده محصول فاقد استاندارد لازم ، صداو سیما باید پاسخگو باشد.