جایگاه نهادهای مشاوره و ازدواج و تحکیم خانواده

 همان‌طور که بند (ت) ماده 1 آیین‌نامه ساماندهی و اعتبار بخشی مراکز مشاوره مصوب 1391 آمده است مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده و نیز مراکز مشاوره اجتماعی تحت نظارت دستگاه‌های اجرایی در ساختار تشکیلاتی دستگاه اجرایی مربوط و یا براساس مجوز دستگاه اجرایی ذی‌ربط توسط اشخاص حقیقی و حقوقی فعالیت می‌کنند. بنابراین این‌گونه می‌توان نتیجه گرفت که مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده در واقع «موسسه دولتی» محسوب می‌شوند.

بر اساس ماده 3 آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره، موسسه دولتی واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجاد و زیر نظر یکی از قوای سه‌گانه اداره می‌شود و عنوان وزارتخانه ندارد. مطابق ماده 5 این آیین‌نامه دستگاه اجرایی شامل کلیه وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، موسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌های دولتی و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است از قبیل؛ شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، ‌بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، دستگاه اجرایی نامیده می‌شوند.

 مراحل ثبت مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم

به موجب بند (ج) ماده 1 آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره، مصوب 1391 پروانه فعالیت‌های مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده به موجب قانون برای اشخاص حقیقی و حقوقی برای مدت سه سال صادر می‌شود. بنابراین این‌گونه می‌توان نتیجه گرفت که مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده در وزارت ورزش و جوانان پس از ثبت نام اولیه و تکمیل فرم‌ها و پیوست کلیه مدارک مورد نیاز در سامانه الکترونیکی صدور مجوز مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده پس از بررسی شرایط و مدارک ارسالی به ثبت می‌رسند.

قوانین و مقررات حاکم بر مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده عبارتند از:

1- قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394 ـ 1390)

2- آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره - مصوب 1391

3- قانون مدیریت خدمات کشوری - مصوب 1386

4- قانون محاسبات عمومی کشور - مصوب 1366

هدف مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده

مطابق ماده43 آیین‌نامه فوق‌الذکر به ‌‌منظور ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره، متناسب با فرهنگ اسلامی‌ـ ایرانی و با تاکید بر تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم بنیان خانواده، تاسیس مراکز و ارایه هرگونه خدمات مشاوره‎ای روان‎شناختی‌ـ اجتماعی نیازمند اخذ مجوز بر اساس آیین‎نامه مصوب هیات‎ وزیران است. خدمات مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده شامل: الف- آموزش و مشاوره حقوق و وظایف متقابل زن، مرد و فرزندان در خانواده ب- آموزش و مشاوره ازدواج (پیش و پس از ازدواج) پ- آموزش و مشاوره امور اعتقادی، فرهنگی، تربیتی و رفتاری خانواده ت‌ـ آموزش و مشاوره در جهت ارتقای توانمندی جوانان درامور فردی و اجتماعی ث‌ـ تسهیل همسرگزینی.

هدف مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده، راهنمایی جوانان در تصمیم‌گیری آگاهانه، عاقلانه و انتخاب مناسب است. حوزه فعالیت این مراکز تسهیل امر همسرگزینی است و در واقع این مراکز با هدف راهنمایی و مشاوره مسائل مربوط به ازدواج جوانان ایجاد می‌شود تا جوانان با دقت بیشتر نقاط قوت و ضعف خود و طرف مقابل را بشناسند و در قبال آن مسئولیت بپذیرند. البته باید گفت که سازمان نظام روانشناسی در راستای عمل به وظایف قانونی خود، پس از بررسی صلاحیت افراد دارای پروانه از سازمان برای صدور مجوز و پروانه فعالیت مرکز مشاوره ازدواج اقدام می‌کند و هیچ‌گونه برنامه‌ای برای ایجاد مراکزی با هدف آشنایی زوج‌ها با یکدیگر یا ایجاد مراکز همسریابی ندارد.

خدمات مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده

به موجب ماده 3 آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره - مصوب 1391، خدمات مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده به شرح زیر تعیین می‌شود:

1- آموزش و مشاوره حقوق و وظایف متقابل زن، مرد و فرزندان در خانواده.

2- آموزش و مشاوره ازدواج (پیش و پس از ازدواج).  3- آموزش و مشاوره امور اعتقادی، فرهنگی، تربیتی ورفتاری خانواده.  4- آموزش و مشاوره در جهت ارتقای توانمندی جوانان در امور فردی و اجتماعی.  5- تسهیل همسرگزینی.

جرایم ارتکابی این موسسات و موارد برخورد با متخطی

هرگونه تخلف از موارد مندرج در ماده 3 آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره - مصوب 1391 جرم محسوب می‌شود و به موجب ماده 9 آیین نامه مذکور با متخطی برخورد خواهد شد. بر این اساس در صورت عدم رعایت شرایط مندرج در این آیین‌نامه و نیز دستورالعمل‌های مصوب وزارت و تخطی از آنها توسط مراکز به شرح زیر با آنان برخورد می‌شود:

1- اخطار کتبی با درج در پرونده.  2- عدم تمدید اعتبار مجوز برای یک یا دو سال.  3- تعلیق فعالیت به مدت سه سال.  4- لغو دایم مجوز.

 چگونگی نظارت بر مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده

تبصره ماده 9 آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره که اشعار می‌دارد: «چنانچه به موجب نظارت‌های دوره‌ای وزارت حسب مورد سلب هریک از شرایط موضوع این ماده یا تخطی از آن محرز گردد مطابق این ماده اقدام خواهد شد.» نظارت بر مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده بر عهده دفتر برنامه‌ریزی ازدواج و تحکیم خانواده وزارت ورزش و جوانان است. پس از ارایه مجوز قطعی برای فعالیت مراکز مشاوره ازدواج و خانواده، اطلاع‌رسانی‌ها آغاز می‌شود و وزارت ورزش و جوانان در رونوشتی به پلیس فتا، اسامی مراکز مشاوره مجاز را اعلام می‌کند همچنین اسامی این مراکز را بر روی پورتال وزارتخانه قرار می‌دهد. با صدور مجوز این مراکز، جلسات ماهیانه‌ وزارت ورزش و جوانان با پلیس فتا نیز برگزار خواهد شد. همچنین، اسامی مراکز مشاوره ازدواج و خانواده غیرمجاز به پلیس فتا اعلام می‌شود و آنان می‌توانند در این زمینه ورود پیدا کنند البته چنانچه خود پلیس فتا نیز از وجود چنین مراکز غیرمجازی مطلع باشد، می‌تواند برای برخورد قانونی اقدام کند.