چند و چون احقاق حق از غاصب

اگر زمانی متوجه شوید که مالتان بدون خواست و اجازه شما در اختیار دیگری است چه حالی به شما دست می‌دهد؟ اصلا برای برگرداندن آن چه کار می‌کنید؟ خودتان خوب می‌دانید که اگر قرار باشد برای برگرداندن مال اقدام کنید بهترین و مطمئن‌ترین راه، اقدام قانونی است. اما از آنجا که طی این مسیر آسان نبوده و دست‌اندازهای فراوان دارد به شما پیشنهاد می‌کنیم که قبل از اقدام، با ما همراه شده و این مطلب را تا انتها بخوانید.

کسی که مالتان را بی اجازه تصرف می‌کند غاصب است

زمانی که کسی مالتان را بدون اجازه شما تصرف می‌کند؛ اصطلاحا به این کار غصب گفته می‌شود؛ به عبارت دیگر هر کسی که مال دیگری را دانسته یا ندانسته در تصرف خود نگه دارد، غاصب محسوب می‌شود.

بنابراین حتی آن دسته از افرادی که نه از عمد بلکه از روی سهو، اشتباه و ناآگاهی مال دیگری را تصرف می‌کنند، در برابر مالک مسئول خواهند بود؛ مثل هنگامی که شخص با این فکر که کیف خودش است اشتباها کیف شما را برمی‌دارد یا زمانیکه شخص مال غصب‌شده شما را از غاصب می‌خرد که در این صورت خریدار ناآگاه هم مانند غاصب نخست در برابر شما مسئول خواهد بود.

در حالت اخیر بر اساس قانون می توانید به هر یک از فروشنده یا خریدار مراجعه کرده و عین مال و در صورت تلف شدن آن، مثل یا قیمت آن را درخواست کنید.

به علاوه اگر کسی که او را امین دانسته و مالتان را به عنوان امانت به او سپرده‌اید اما با وجود درخواست شما و توانایی برای برگرداندن مال، آن را برنگرداند؛ غاصب محسوب می شود؛ مانند اینکه فردی ماشین شما را برای مدت سه ماه کرایه کند و با وجود پایان‌ مدت و درخواست شما برای برگرداندن ماشین، آن را پس ندهد.

غاصب باید عین مال و خسارت آن را بازگرداند

به شما اطمینان می دهیم یکی از سنگین‌ترین مسئولیت‌هایی که قانون برای کسی پیش‌بینی کرده، مسئولیت غاصب است چراکه غاصب باید مال مغصوب‌(غصب شده) را عینا به صاحبش برگرداند و در صورتی که مال از بین رفته یا اینکه موجود باشد اما به هر علتی رد آن ممکن نباشد باید مثل آن را برگرداند. اما چنانچه مثل مال پیدا نشود، وظیفه دارد تا قیمت آن را به مالک بپردازد.

در ضمن غاصب مسئول هر نقص و عیبی که در زمان تصرف او به مال مغصوب وارد شده باشد نیز است، هرچند که عیب به دلیل رفتار او نبوده باشد؛ مثل اینکه کسی ماشین شما را سرقت کند و بدون اینکه تقصیری داشته باشد با دیگری تصادف کند و به ماشین خسارت وارد شود.

در این صورت شما این حق را دارید که علاوه بر اصل اتومبیل، خسارات واردشده به آن را هم از غاصب دریافت کنید.

نسبت به منافع مال مغصوب هم غاصب مسئول خواهد بود ولو اینکه از آن استفاده نکرده باشد؛ مثل زمانی که فردی اسب شما را دزدیده اما از آن سواری نگرفته باشد. در این صورت او علاوه بر رد اسب باید هزینه سواری از حیوان را هم برای مدت تصرف خود، به شما بپردازد هرچند که از آن استفاده نکرده است.

حال که از تکالیف غاصب گفته شد، ناگفته نماند که اگر در نتیجه فعالیت غاصب بر روی مال، قیمت آن زیاد شود غاصب حق دریافت قیمت زیادی را نخواهد داشت؛ مانند اینکه غاصب پارچه شما را بردارد و با آن لباس نفیسی بدوزد که در این صورت حق دریافت قیمت لباس را ندارد و باید همان لباس را بی‌کم‌وکاست به شما برگرداند.

البته اگر غاصب مالی را از خود به مال غصب‌شده اضافه کند که بتوان به راحتی از آن جدا کرد، مال اضافه‌شده از آن خود غاصب خواهد بود؛ مانند اینکه غاصب ماشین شما را غصب کند و با هزینه خود یک زاپاس برایش تهیه کند که در این صورت زاپاس متعلق به غاصب بوده و به شما داده نمی شود.

برای پس گرفتن مال غصب‌شده به دادگاه مراجعه کنید

برای اینکه بتوانید هرچه سریعتر دعوای رد مال را طرح کرده و به خواسته خود برسید، اولین گام این است که دادگاه صالح را تشخیص دهید. در دعوای رد مال مغصوب دادگاهی که قانون آن را شایسته رسیدگی می داند دادگاه عمومی حقوقی واقع در محل اقامت فرد غاصب است.

البته در صورتی که مال موضوع غصب غیرمنقول باشد، دادگاه صالح همان دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول خواهد بود. منظور از مال غیرمنقول مالی است که نتوان آن را جابه‌جا کرد و در صورت جابه‌جایی به خود مال یا به محل آن آسیب وارد شود مانند زمین، ملک، آپارتمان و ...

مراحل رسیدگی به دعوای رد مال مغصوب

گام بعد تقدیم دادخواست است که برای شروع رسیدگی در دادگاه ارائه آن ضروری است. در این فرم چاپی اطلاعاتی از شما به عنوان آغازکننده دعوا یا خواهان خواسته شده است.

از جمله این اطلاعات مشخصات و محل اقامت خواهان، مشخصات و محل اقامت خوانده یا غاصب و ذکر خواسته یا همان درخواست استرداد مال است. به علاوه لازم است هزینه دادرسی نیز پرداخت کنید.

این هزینه در دعوای شما باتوجه به قیمت مال غصب‌شده محاسبه و دریافت می شود به این صورت که به ازای یک میلیون اول قیمت برآورد‌شده مال، 5/1 درصد و به ازای مازاد آن یک میلیون، 2 درصد هزینه دادرسی محاسبه و دریافت خواهد شد. در ضمن اگرچه حضور شما در جلسات دادگاه الزامی نیست، به شما پیشنهاد می کنیم که در صورت امکان به عنوان یکی از طرفین دعوا در جلسات دادگاه حاضر شوید.

در دادگاه مالک بودن خود را اثبات کنید

فراموش نکنید که پیروزی شما در دادگاه منوط به این است که نخست مالکیت خود بر مال مورد دعوا را ثابت کنید که این امر از طریق سند مالکیت، شاهد یا حتی اقرار طرف مقابل امکانپذیر می‌شود.

در قدم بعدی باید تصرف بدون اجازه مال از سوی غاصب را اثبات کنید. در این مورد هم می توانید از شهادت شهود یا اظهارات خود غاصب استفاده کنید.

پس اگر به هر دلیلی قادر نبودید که هریک از این دو مورد را اثبات کنید، داشتن دوباره مال را هم از ذهن بیرون کنید اما باید این مژده را به شما بدهیم که اگر حق با شما باشد و بتوانید و با اسناد و مدارکی که در دادگاه رو می کنید ادعای خود را اثبات کنید قانون به راحتی طرف شما را می‌گیرد و قاضی پرونده به سود شما رای صادر خواهد کرد و خیلی زود به آنچه مستحقش هستید خواهید رسید.

پس آخرین توصیه ما به شما این است که همواره برای هرگونه نقل‌وانتقال اموال و دارایی‌های خود سند و مدرکی داشته باشید که به وقت مقتضی و اگر کار به دادگاه کشید بتوانید با استفاده از آنها به حق قانونی خود برسید.