حقوق و امتیازات زن در قانون مدنی

زن در هنگام عقد می‌تواند هر شرطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد، بر مرد اعمال کند.

طبق ماده 1118 قانون مدنی، زن دارای استقلال اقتصادی است و می‌تواند به هرگونه‌ای که خواست، دارایی خود را تصرف کند و این دارایی، منافاتی با اخذ نفقه ندارد. در مورد حق زن در استفاده و اعمال شروط ضمن عقد باید گفت که برابر ماده 1119 قانون مدنی، زن در هنگام عقد می‌تواند هر شرطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد، بر مرد اعمال کند.

حق فسخ نکاح در صورت جنون مرد

جنون به سه دسته جنون آنی، ادواری و مستمر، تقسیم می‌شود. قانونگذار می‌گوید تفاوتی بین جنون مستمر یا ادواری نیست.

بر اساس ماده 1121 قانون مدنی، جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از اینکه مستمر یا ادواری باشد، برای طرف مقابل موجب حق فسخ است.

حق زن در طلاق رجعی

در طلاق رجعی زن و شوهر باید به مدت سه ماه در یک منزل سکونت داشته باشند و مرد به زن نفقه بدهد.

در این شرایط، در صورت فوت مرد، زن ارث می‌برد. چنانچه در این ایام مرد بخواهد زن دیگری اختیار کند حتماً باید با اجازه همسر اول یا دادگاه باشد.

در ایام عدّه، مرد نمی‌تواند با خواهر زن ازدواج بکند و زنا در این دوره، زنای محصنه محسوب می‌شود و زن می‌تواند تمام وظایف زوجیت را که منافاتی با ماهیت طلاق ندارد، انجام بدهد. فلسفه این امر در قرآن این است که خداوند می‌فرماید: شما نمی‌دانید شاید خداوند خیری دیگر پدید آورد.

سایر حقوق

اگر زنی فوت کند و اولادی نداشته باشد به همسرش یک‌دوم ارث می‌رسد و اگر اولاد داشته باشد همسرش یک‌چهارم ارث می‌برد.

اگر مردی فوت کند و اولاد نداشته باشد به زن یک‌چهارم و اگر اولاد داشته باشد، یک‌هشتم ارث می‌رسد.

اگر صفت خاصی در یکی از طرفین شرط شده باشد اما پس از عقد، فقدان وصف منظور شود، طرف مقابل حق فسخ خواهد داشت؛ مثلاً صفت پزشک برای مردی که پزشک نیست.

البته زن می‌تواند از حق فسخ خود بگذرد اما مطالبه خسارت به قوت خود باقی است. خانواده‌ها نیز می‌توانند اوصاف ذکرشده را ثبت کنند تا در صورت وقوع مشکل پس از ازدواج از حق فسخ استفاده کنند.

همچنین قانون مدنی، امتیازات دیگری برای زنان قایل شده است که یکی از آنها، استحقاق نیمی از مهریه بعد از عقد در صورت وقوع طلاق است همچنین حق زن در مهریه در هنگام ازدواج موقت، حق دیگری است که بر اساس آن، در ازدواج موقت اگر مهریه تعیین نشود، عقد باطل است.

حق زن در مسأله فسخ نکاح

طلاق در دست مرد است اما فسخ، حقی مشترک است. به محض اینکه شرایط فسخ ایجاد شد حق نیز ایجاد می‌شود.

حق زن در مسأله نفقه

حق نفقه به محض انعقاد عقد، محقق می‌شود.

حق زن در انتخاب محل سکونت

با شرط ضمن عقد، زن می‌تواند حق سکونت را از آن خود کند .

حق زن در ترک منزل شوهر در صورت خوف از ضرر جسمی، مالی یا شرافتی

زن بدون اجازه شوهر نمی‌تواند خانه او را ترک کند اما بر اساس ماده 1115 قانون مدنی، گاهی اوقات زن حق دارد بدون اجازه شوهر منزل را ترک کند.

مثلاً هر چند خروج از کشور نیاز به اجازه مرد دارد اما زنی که مستطیع شده است و می‌خواهد به حج تمتع برود، می‌تواند بدون اجازه شوهر، خانه را ترک کند.

حق زن در استفاده از حق حبس

تا زمانی که مرد مهریه زن را پرداخت نکرده است، زن می‌تواند برابر ماده 1085 قانون مدنی از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. حتی در این صورت نیز مرد باید نفقه را پرداخت کند.

اقسام عیوب

عیوب چند قسم است؛ برخی عیوب مختص مرد است، برخی مختص زن و برخی عیوب نیز مشترک است.

جنون در زن یا مرد، عیوب مشترک هستند البته جنون باید قبل از عقد باشد و در این صورت به هر دو طرف حق فسخ نکاح داده شده است.

ماده 1128 قانون مدنی می‌گوید: اگر مرد یا زنی خود را واجد صفاتی معرفی کند که پس از عقد، فقدان آن مشخص شود، این امر تدلیس نام دارد و از موجبات فسخ نکاح است. در مورد ناتوانی جنسی مرد، زن می‌تواند مانند سایر موارد فسخ نکاح، بلافاصله با جنبه اعلامی، قضیه را بیان کند و پس از یک سال مراجعه به دادگاه و پزشکی قانونی در صورت عدم درمان مرد، دادگاه فسخ نکاح را اعلام می‌کند. اگر زنی قبل از عقد یا مدتی پس از زندگی با شوهر از این عیب مطلع شده باشد، نمی‌تواند از حق فسخ استفاده کند و حتماً باید به دادگاه مراجعه کند و تقاضای طلاق بدهد. زن در هنگام عقد می‌تواند هر شرطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد، بر مرد اعمال کند.